Czym jest odpowiedzialne projektowanie w dobie kryzysu klimatycznego? | Wojciech Januszczyk na Konferencji Mocno Zielone Miasto 2024

Podczas ostatniej edycji Konferencji „Mocno Zielone Miasto”, będącej integralną częścią 31. Międzynarodowych Targów ZIELEŃ TO ŻYCIE w Warszawie, Wojciech Januszczyk poruszył jeden z kluczowych tematów współczesnej urbanistyki – greenwashing. W swoim wystąpieniu architekt krajobrazu wskazał na problem powierzchownego podejścia do ekologii w miastach, które często ogranicza się do medialnych kampanii i działań o niewielkim wpływie na rzeczywistość.

Zamiast tego, Januszczyk proponuje, by miasta wprowadzały zintegrowane rozwiązania takie jak naturalne systemy zarządzania wodą opadową, lokalne nasadzenia roślinności odpornych na suszę czy tworzenie wielofunkcyjnych terenów zieleni. Wskazał także na potrzebę zwiększenia udziału społeczności w projektowaniu przestrzeni publicznych, aby odpowiadały one rzeczywistym potrzebom mieszkańców.

Zarastanie – nowe podejście do miejskiej zieleni

Jednym z najciekawszych pomysłów przedstawionych przez Wojciecha Januszczyka była idea „zarastania” – koncepcja pozwalająca naturze powoli wkraczać w przestrzenie miejskie. Zakłada ona oddanie przestrzeni miejskich naturze w sposób kontrolowany, ale jednocześnie pozwalający na swobodny rozwój ekosystemów. Zamiast postrzegać nieużytki jako niepotrzebne, sugeruje traktowanie ich jako cenne obszary wspierające bioróżnorodność i zapewniające miejsce do życia zarówno dla roślin, jak i zwierząt. Dzięki temu miasta mogą stać się przyjaźniejsze zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska.

Ponadto, architekt krajobrazu zwrócił uwagę na umiar w projektowaniu przestrzeni. Jego podejście opiera się na zasadzie „bez zniszczenia”, co oznacza, że projektowanie przestrzeni powinno uwzględniać minimalizowanie ingerencji w naturalne środowisko. Zamiast bezrefleksyjnie wycinać istniejącą roślinność, Januszczyk postuluje, aby przed rozpoczęciem projektowania przeprowadzić dokładną inwentaryzację i, jeśli to możliwe, zachować jak najwięcej naturalnych elementów, jak drzewa czy krzewy, które mogą wzbogacić projekt o cenne wartości ekologiczne, a przy tym dzięki ograniczeniu działań – finansowe.

Podkreślił również, że projektowanie z myślą o cyrkularności jest kluczowe, aby ograniczyć negatywny wpływ na środowisko, szczególnie w miastach. Jego zdaniem każda inwestycja budowlana, nawet ta związana z „zielonymi” rozwiązaniami, powinna być realizowana z umiarem, uwzględniając jej wpływ na klimat, a także długoterminową efektywność.

Gospodarka cyrkularna w architekturze krajobrazu

Wojciech Januszczyk w swoich działaniach promuje ideę gospodarki cyrkularnej, czyli systemu obiegu zamkniętego. Jest to sposób zarządzania zasobami, który opiera się na maksymalnym wykorzystywaniu dostępnych materiałów poprzez ich recykling, regenerację i ponowne użycie. W architekturze krajobrazu oznacza to na przykład możliwość przekształcania przestrzeni bez generowania dużej ilości odpadów, wykorzystywanie naturalnych materiałów z wcześniejszych projektów czy włączanie do projektów istniejącej roślinności.

Wojciech Januszczyk – architekt krajobrazu, który obala utarte schematy

Wojciech Januszczyk jest architektem krajobrazu, pracownikiem Instytutu Architektury Krajobrazu KUL oraz wykładowcą w Akademii Bialskiej Nauk Stosowanych w zakładzie Architektury Krajobrazu. Absolwent Szkoły Ekopoetyki przy Instytucie Reportażu oraz właściciel pracowni projektowej Krajobrazy. Fundator Fundacji Krajobrazy oraz Inspektor Nadzoru Terenów Zieleni. Pełnił funkcję prezesa ogólnopolskiego Stowarzyszenia Architektury Krajobrazu, obecnie jest honorowym członkiem SAK.

Uczestnik Festiwalu Ogrodów w Bolestraszycach, gdzie tworzy autorskie realizacje ogrodów pod cyklicznym tytułem „Protest Garden”, zwracając uwagę społeczną na współczesne problemy związane z przestrzenią i krajobrazem, a także wynikające ze zmian klimatycznych i odpowiedzialnością człowieka za nie. Twórca idei „zarastania” w przestrzeniach publicznych i prywatnych. Propaguje wprowadzenie zasad gospodarki obiegu zamkniętego do architektury krajobrazu. W swoich działaniach komercyjnych kieruje się zasadą „Ogród to też dom”, wskazującą na funkcjonalny charakter przestrzeni. Dyrektor artystyczny IN GARDEN – Festiwalu Sztuki Ogrodów i Przestrzeni Publicznej.

Od 2024 koordynator Landart Festiwal. Członek Rady Programowej czasopisma „Zieleń Miejska”, gdzie prowadzi cykl „Przewrót Kopernikański”. Autor tekstów w „Architektura i Biznes”. Jego pasją jest słowo i jego moc. Pochwała lenistwa, zarastanie, równoprawność w projektowaniu przestrzeni, obalanie mitów o nieużytkach i sadzeniu drzew w mieście, nieestetyczna estetyka, czy przeciwstawianie się porównaniu współczesnego ogrodu do biblijnego raju to pojęcia na których skupia swoje działania edukacyjne.

Zajrzyj do Pracowni Wojciecha Januszczyka! Fundacja Krajobrazy na Festiwalu Otwartych Pracowni Architektonicznych

Konferencja Mocno Zielone Miasto – więcej niż wydarzenie branżowe

Konferencja Mocno Zielone Miasto to wiodące wydarzenie towarzyszące targom ZIELEŃ TO ŻYCIE, skierowane do profesjonalistów zajmujących się miejską zielenią, takich jak architekci krajobrazu, urzędnicy, deweloperzy oraz decydenci odpowiedzialni za zarządzanie przestrzeniami zieleni w miastach.

Konferencja odpowiada na aktualne wyzwania związane ze zmianami klimatycznymi, które wymuszają wzmożoną troskę o różnorodność biologiczną, odpowiedzialne gospodarowanie zasobami wodnymi i stosowanie technologii przyjaznych środowisku. Wierzymy, że skuteczna ochrona środowiska w miastach wymaga przemyślanych, zintegrowanych działań opartych na dialogu między ekspertami, praktykami oraz przedstawicielami różnych sektorów.

Właśnie pracujemy nad programem kolejnej edycji Konferencji, która odbędzie się 5 września 2025 roku podczas 32. Międzynarodowych Targów ZIELEŃ TO ŻYCIE!

Zarastanie i cyrkularność versus greenwashing